Theatraal en regressief

In een gevalsbeschrijving in het juninummer van het Tijdschrift voor Psychiatrie (http://bit.ly/jBAdnY) stellen de auteurs dat een gedragsverandering een symptoom van een hersentumor kan zijn.

Het geval

Een 47-jarige vrouw maakte al langer ruzie; het contact met haar familie was een aantal jaren geleden verbroken en zij raakte dakloos. Zij kwam in een pension terecht. De psychiater werd gevraagd langs te komen omdat zij ‘onaangepast gedrag’ vertoonde. Zij vertelde hersentumoren te hebben en als gevolg daarvan blind te zijn. Zij had aanvallen waarbij zij verward en verstijfd, incontinent voor urine en ontlasting, op bed lag, nog wel reagerend op aanspreken.

De psychiater besloot haar op te nemen. Bij het onderzoek bij opname vielen op: desoriëntatie in plaats, bradyfreen en wijdlopig denken en een neutraal, incongruent affect. Bij lichamelijk en neurologisch onderzoek werden geen afwijkingen vastgesteld. Zij gedroeg zich niet blind.

Zij werd opgenomen met de beschrijvende diagnose ‘regressie en conversie bij theatrale persoonlijkheidsstoornis’. Aanvankelijk hielp de steunende en activerende bejegening in de kliniek. De aanvallen werden niet gezien en de patiënt zei steeds beter te zien. Het contact met de familie werd zelfs hersteld.

Na een aantal weken werd zij comateus in bed aangetroffen. Zij bleek een groot frontaal meningeoom te hebben. Na de operatie bleef zij een frontaal syndroom houden.

De discussie

Frontale hersentumoren veroorzaken in 90% van de gevallen psychiatrische symptomen, zoals apathie, ontremming en impulsiviteit. Bij 21% zelfs zonder neurologische symptomen, zoals hoofdpijn, visusstoornis, anosmie, insulten en incontinentie.

Ook andere auteurs van gevalsbeschrijvingen merken geregeld op dat als gedragsveranderingen eenmaal psychiatrisch geduid zijn aan een mogelijke somatische oorzaak niet meer wordt gedacht. Vaak ook doordat de symptomen een logische psychologische verklaring krijgen. En een psychologische behandeling kan zelfs succes hebben!

De conclusie

Wat mij betreft zijn er 2 conclusies:

1. Een logische verklaring is nog geen feitelijke verklaring. Dit is ook elders van toepassing. Denk bijvoorbeeld aan de rechterlijke dwaling in de zaak Lucia de B.
2. Het zegt niets over de oorzaak van een symptoom als het vermindert door een behandeling.